Làm sao để tránh tình trạng "lời giả, lỗ thật"?

2021 tiếp tục là năm thăng hoa của thị trường TPDN, từng bước trở thành kênh huy động vốn trung và dài hạn quan trọng với nền kinh tế. Theo FiinGroup, năm 2021, trái phiếu đã trở thành một kênh đầu tư đại chúng với quy mô phát hành lên tới 659.000 tỷ đồng, tốc độ tăng trưởng kép trong 5 năm qua là 55,4%/năm.

Hiện, khoảng 300.000 NĐT đã tham gia thị trường TPDN. Dù tăng trưởng nhanh, song quy mô thị trường mới chiếm khoảng 15% GDP, thấp hơn nhiều so với một số nước trong khu vực như Malaysia (hơn 50%), Singapore (gần 40%)... Song, liên tiếp gần đây, Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhà nước đã đưa ra các cảnh báo về những rủi ro phát sinh trong đầu tư vào TPDN rủi ro, nhất là khi người mua bị hấp dẫn bởi mức lãi suất mà các doanh nghiệp (DN) "mời gọi".

Theo tổng giám đốc một tổ chức tài chính tại TP.HCM, người mua trái phiếu trước tiên phải quan tâm kỹ "thương hiệu DN có trái phiếu, năng lực ra sao và dùng tiền vào việc gì? Tổ chức tài chính phát hành là đơn vị nào?".

Người mua có thể dễ dàng so sánh khi trên thị trường mặt bằng lãi suất tiết kiệm chỉ 6-7%/năm, nhưng 1 DN huy động đến 12%/năm thì phải đặt dấu hỏi. "Đừng thấy lãi suất cao và quảng cáo có ngân hàng đứng sau mà đổ tiền mua, nhưng không biết rằng chính mình đang phải gánh rủi ro của DN", ông cho biết. 

NĐT nên ưu tiên mua trái phiếu của DN hàng đầu

Bà Bùi Thị Thu Hà – Giám đốc Cao cấp Tư vấn và Kinh doanh, Công ty Cổ phần Chứng khoán Kỹ Thương (TCBS), khuyến nghị: "NĐT chỉ nên "chọn mặt gửi vàng" mua trái phiếu của những thương hiệu DN lớn, thông qua các tổ chức tài chính hàng đầu phát hành. Lúc đó, khoản đầu tư trái phiếu của người mua mới thực sự an toàn, linh hoạt và tiện ích".

Theo lời khuyên của bà Thu Hà, thương hiệu DN phát hành trái phiếu là một tiêu chí dễ nhận biết với hầu hết NĐT cá nhân. Khi được chào mời mua trái phiếu, việc đầu tiên NĐT nên xem là tên tuổi tổ chức phát hành. "Theo quy định thì DN không được phép trực tiếp phát hành trái phiếu đến tay NĐT. Mọi trái phiếu đều phải có một công ty chứng khoán tư vấn hồ sơ phát hành và DN phải chọn 1 trong 3 phương thức phát hành là đấu thầu hoặc bảo lãnh phát hành hoặc đại lý phát hành thông qua một tổ chức có giấy phép thực hiện nghiệp vụ này", bà Hà cho hay.

Đơn cử, ngay từ khâu lập hồ sơ phát hành trái phiếu, đội ngũ chuyên gia tài chính, luật pháp và quản trị rủi ro của TCBS sẽ đưa vào các điều khoản bảo vệ NĐT bằng cách quy định trách nhiệm của tổ chức phát hành trong việc công bố thông tin định kỳ, bất thường đầy đủ, duy trì các chỉ số tài chính lành mạnh, duy trì giá trị của tài sản bảo đảm so với dư nợ trái phiếu, dự phòng trả nợ thanh toán gốc lãi trái phiếu hoặc kiểm soát dòng tiền của DN để đảm bảo trả nợ.

Thông thường, lãi suất trái phiếu phát hành bởi những tổ chức phát hành hàng đầu thị trường như TCBS chỉ cao hơn từ 1 - 2%/năm so với lãi suất tiết kiệm, nhưng đây là sự lựa chọn an toàn cho NĐT chưa có kinh nghiệm đánh giá trái phiếu. Ngược lại, nếu tổ chức phát hành là DN ít danh tiếng thì NĐT cần hết sức cẩn trọng, tránh bị hấp dẫn bởi lãi suất cao. Các DN phát hành này, đôi khi, vì quá cần vốn mà sẵn sàng đưa ra thông tin trái sự thật với cam kết lãi suất cao hơn rất nhiều so với mặt bằng chung, đồng nghĩa đẩy rủi ro cho NĐT cá nhân.

Giữa tháng 4/2022, TCBS cùng FiinGroup chính thức ký thỏa thuận hợp tác, đặc biệt là mảng xếp hạng tín nhiệm với mục tiêu đồng hành để xây dựng thị trường trái phiếu lành mạnh và bền vững. Hai tổ chức đi đầu thị trường trong mảng tư vấn phát hành TPDN và mảng xếp hạng tín nhiệm độc lập tại Việt Nam đã đi đến thỏa thuận hợp tác để cung cấp thông tin trung thực, đầy đủ và kịp thời liên quan tới các cơ hội hợp tác và khả năng tham gia, đặc biệt trong các lĩnh vực xếp hạng tín nhiệm, dịch vụ cung cấp dữ liệu, dịch vụ tư vấn phát hành trái phiếu, môi giới đầu tư trái phiếu.

Hai bên cam kết cung cấp cho thị trường những nhận định độc lập, khách quan và toàn diện về các sản phẩm đầu tư, phù hợp với định hướng chính sách nhà nước và sự phát triển của thị trường TPDN Việt Nam.

Theo: DNSG